Honorowi obywatele miasta

Krystyna Janda, Jadwiga Kaczyńska, legendarny”Szary” i „Halny” – to tylko kilka osób z listy zasłużonych dla Starachowic. O części z nich już zapomniano, dlatego postanowiliśmy przypomnieć „Honorowych Obywateli Starachowic”.
Pierwszymi, którzy dostali ten tytuł w grudniu 1990 r., było trzech szwedzkich obywateli: Brunell TuVe, Ehrnolm George i Rickard Różalski, którzy wspierali starachowicką służbę zdrowia poprzez organizację i przesyłanie jej darów. To dzięki ich działalności nasza lecznica do końca 1990 r. dostała 200 szpitalnych łóżek, 150 wózków inwalidzkich, a także mnóstwo jednorazowego sprzętu.
Kolejną honorową obywatelką została w kwietniu1995 poseł Maria Stolzman, wiceprezes Fundacji Sue Ryder (od 2001 r.), członek Zarządu Fundacji Współpracy Polsko – Niemieckiej (1997-2001), wiceprzewodnicząca Komisji Wspólnej Polsko – Amerykańskiej (1990-1998), a przy tym prezes Fundacji Wspomagającej Zaopatrzenie Wsi w Wodę (1988-1998) oraz Stowarzyszenia „Demokracja i Rozwój” w Starachowicach. Był to dowód uznania za jej pomoc społeczną, charytatywną, prawną, ale także organizacyjną dla mieszkańców miasta, instytucji, służby zdrowia i przedsiębiorców. Miała też duży udział w rozwoju starachowickiej bazy edukacyjnej oraz organizacji międzynarodowej wymiany młodzieży.
W 1995 r. Rada Miejska w Starachowicach wyróżniła również w ten sposób jedynego żyjącego wówczas w Starachowicach obrońcę Westerplatte – Mariana Teodora Pociechę. Na Westerplatte przybył 31 marca 1939 r. w stopniu starszego legionisty, jako karabinowy, a 21 maja awansowano go na kaprala. W czasie obrony walczył w obsadzie wartowni nr 4. 17 września 1940 r. wrócił do Starachowic. Pracował jako ślusarz w Starachowickich Zakładach Broni i Amunicji, a po wojnie w  Zakładzie Doświadczalnym w Starachowickiej Fabryce Samochodów Ciężarowych. W roku 1989 nominowano go na stopień ppor. Za swoje zasługi otrzymał Medal Zwycięstwa i Wolności (1960), Odznakę Grunwaldzką (1960), Medal „Zasłużony dla Kielecczyzny” (1968), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974), Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1982), odznakę honorową „Za zasługi dla Miasta Gdańska” (1984), Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari (1989) oraz Medal 1000-lecia Miasta Gdańska (1997), do których 24 maja 1995 doszło Honorowe Obywatelstwo Starachowic.
Bohaterską walką o niepodległość Polski wykazał się również kolejny honorowy starachowiczanin – Antoni Heda psed.”Szary”, zaliczany do najwybitniejszych dowódców partyzanckich na Kielecczyźnie i wymieniany obok Langiewicza, „Hubala” i „Ponurego”. Do historii przeszły jego akcje zdobycia więzienia w Iłży i w Starachowicach, rozbrojenie niemieckiego oddziału w majątku Pakosław, opanowanie Końskich czy wreszcie rozbicie więzienia w Kielcach.W roku 1948 został aresztowany i skazany na karę śmierci. Na wolność wyszedł osiem lat później, a w okresie stanu wojennego był internowany. To dzięki jego zasługom doszło do połączenia w roku 1990 r. blisko 30 organizacji kombatanckich w  Światową Federację Polskich Kombatantów. Na koncie miał m.in. Krzyż Virtuti Militari V i IV Klasy, Krzyż walecznych oraz inne odznaczenia bojowe, do których dołączyło honorowe obywatelstwo Starachowic, przyznane mu w roku 1992 (dwa lata po mianowaniu go na stopień pułkownika przez prezydenta RP na Uchodźstwie).
Posiadaczem tego tytułu od 1996 roku jest również Stefan Pastuszka, prof. dr hab. z Akademii Świętokrzyskiej, kierownik Zakładu Historii i Teorii Kultury, a przy tym wieloletni samorządowiec (przewodniczący Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w latach 2002-2006) oraz parlamentarzysta, który w latach 90-tych był wiceministrem edukacji. Spod jego ręki wyszło blisko 150 książek, w tym monografia Starachowic, stworzona wspólnie z prof. Mieczysławem Adamczykiem. To dzięki jego staraniom w mieście powstała filia Wojewódzkiego Oddziału Doskonalenia Nauczycieli, co docenili też radni, którzy chcieli mu podziękować za rady, pomoc i serdeczne kontakty z różnymi środowiskami miasta.
Z podobnym wnioskiem wystąpiła dyrekcja II LO w Starachowicach, która chciała podziękować w ten sposób Hansowi Hóffmannowi, niemieckiemu biznesmenowi, który wspiera aktywnie młodzież. Najlepszym tego dowodem była Wielka Wyprawa całej społeczności Śladami Jana Pawła II w 2009 r. oraz spotkanie z księdzem Arcybiskupem Emerym Kabongo, kanonikiem bazyliki św. Piotra w Rzymie. Podkreślano też jego wkład w polsko – niemiecką współpracę, poprzez organizację wymiany młodzieży ze Starachowic i Vechty. Były to czyny godne miana Chrześcijanina XXI wieku, ale także Zasłużonego dla Starachowic, o czym zdecydowali radni w listopadzie 2009 r.
W kolejnym roku (2010) ten zasłużony tytuł nadano księdzu kanonikowi Tadeuszowi Czyżowi za dzieła które służyły i służą wszystkim starachowiczanom.W trudnych dla wszystkich czasach PRL podjął trud rozbudowy kościoła pod wezwaniem Trójcy Świętej, remontując też starą część świątyni, plac przy kościele i mur przy cmentarzu. To z jego inicjatywy powstała w mieście jadłodajnia, żywy pomnik wdzięczności dla Jana Pawła II, a swoją działalność zaczął Parafialny Zespół Charytatywny, który zajmuje się m.in. rozdziałem żywności wśród potrzebujących, pozyskiwanej z Unii Europejskiej. Wielu nadal pamięta jego msze święte odprawiane w latach 80-tych w intencji Ojczyzny, będące nieocenionym wsparciem dla społeczności lokalnej w zmaganiach o wolność i godność Polaków. Dbałość o patriotyzm i pamięć o najważniejszych ludziach i wydarzeniach z dziejów naszego kraju towarzyszy mu zawsze.
Trudno odmówić jej również legendarnemu „Halnemu” – Zdzisławowi Rachtanowi, który od 2012 r. jest także honorowym starachowiczaninem. Rada nadała mu tytuł w uznaniu zasług za jego działalność na rzecz odzyskania niepodległości poprzez udział w walce zbrojnej w szeregach Armii Krajowej pod dowództwem majora Jan Piwnika „Ponurego” i majora Eugeniusza Gedymina Kaszyńskiego „Nurta. Także za postawę całego życia, jego osobisty wkład w upamiętnianie bohaterów Polskiego Państwa Podziemnego, kultywowanie szczytnych tradycji narodowych oraz ogromny wkład w wychowanie młodych pokoleń w duchu służby Ojczyźnie. Jego ojciec, Stefan Rachtan był długoletnim pracownikiem samorządowym, m.in. kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, a stryj Bolesław – wiceburmistrzem Wierzbnika-Starachowic. Obaj, podobnie jak młodszy brat „Halnego” (Edmund Rachtan „Kaktus”) należeli do Armii Krajowej. Aresztowany, więziony w Kielcach, a potem działający w konspiracji pod dowództwem szefa „Kedywu” Okręgu Radomsko-Kieleckiego Armii Krajowej – wówczas por. Jana Piwnika „Ponurego”. Przeszedł cały szlak bojowy Zgrupowań „Ponury”. Do czasu rozwiązania Armii Krajowej walczył w Zgrupowaniu „Nurta”, przemianowanym w operacji „Burza” w 1944 r. na I batalion 2 pp Legionów Armii Krajowej. Był jednym z pomysłodawców i  inicjatorów ufundowania kapliczki Matki Boskiej Bolesnej na Wykusie – pierwszego w Polsce pomnika poświęconego Armii Krajowej, działaczem ogólnopolskiego, niezależnego środowiska kombatanckiego, które funkcjonowało w latach 1957-1989, organizatorem słynnych w całym kraju „koncentracji” – czerwcowych spotkań w Górach Świętokrzyskich na Wykusie i w Wąchocku, skupiających weteranów AK, a od końca lat siedemdziesiątych również przedstawicieli opozycji demokratycznej: ROPCiO, KOR, KSS-KOR, „Solidarności”, „Solidarności Walczącej”, KPN, NZS, a także Ruchu Harcerstwa Rzeczypospolitej. Nawiązał także współpracę ze świętokrzyską policją, która w roku 1991 ustanowiła go swoim patronem.Wniosek o honorowe obywatelstwo wydawał się oczywisty. Otrzymał go jednak na dwa lata przed śmiercią, w sierpniu 2012 r.
Pośmiertnie otrzymała to odznaczenia Jadwiga Kaczyńska, matka zmarłego tragicznie prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz byłego premiera – Jarosława Kaczyńskiego, nierozerwalnie związana z historią miasta. Tutaj się urodziła i tutaj działała, jako harcerka Szarych Szeregów oraz sanitariuszka w starachowickim szpitalu, co wielokrotnie sama też podkreślała. Pamięć o latach jej walki w czasie niemieckiej okupacji została uczczona już wcześniej poprzez odsłonięcie tablicy w Panteonie Pamięci Narodu Polskiego przy Kościele Wszystkich Świętych, a dwa lata temu Honorowym Obywatelstwem. Był to dowód uznania nie tylko jako kobiety, która walczyła o wolność Ojczyzny, ale także dla matki, która swoją miłość do Ojczyzny potrafiła tak bardzo szczególnie przelać na swoich synów.
Ostatnią z listy wielkich starachowiczan jest jak na razie pierwsza dama polskiego teatru i kina – Krystyna Janda. Uchwałę nadającą aktorce ten tytuł radni podjęli w sierpniu zeszłego roku w uznaniu jej „imponującego dorobku artystycznego, zasług za działalność na rzecz kultury: sztuki, teatru, filmu, osobistego wkładu i zaangażowania w walkę o demokrację, idee wolności, kultywowanie szczytnych tradycji narodowych” – czytamy w uzasadnieniu. To właśnie tutaj się urodziła i tutaj spędziła swoje dzieciństwo, choć jako aktorka, nigdy w Starachowicach nie zagrała. Na ekranie pojawiła się po raz pierwszy w filmie Andrzeja Wajdy – „Człowiek z marmuru”. Od lat 80 – tych gra nieprzerwanie w filmach kinowych i telewizyjnych, a także w sztukach. Na swoim koncie ma ponad 60 ról – od Antyku przez Szekspira do współczesnego repertuaru teatralnego polskiego i światowego, natomiast w repertuarze wiele monodramów, z których każdy był jej sukcesem. Nagrodzona m.in. Złotą Palmą na Festiwalu w Cannes („Przesłuchanie”) czy Srebrną Muszlą w San Sebastian („Zwolnieni z życia”). Otrzymała też Medal Karola Wielkiego za wkład w zjednoczenie Europy. Gra, śpiewa, reżyseruje, pisze felietony, prowadzi dziennik internetowy, wydaje płyty i książki. Jest zdobywczynią zaszczytnego tytułu „Człowieka wolności” w Plebiscycie „Ludzie wolności” organizowanym przez Gazetę Wyborczą i TVN.