KIEDY I JAK ZABRAĆ GŁOS NA SESJI?

Wydarzenia na kwietniowej sesji Rady Miejskiej, podczas których właściciele garaży znajdujących się przy ulicy Kościelnej w Starachowicach chcieli przedstawić swoje stanowisko, a nie zostali dopuszczeni do głosu, wywołały oburzenie części mieszkańców miasta. Pojawiły się opinie, że głos wyborcy ważny jest tylko przy urnie. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić, jakie są procedury dotyczące prezentowania swojego stanowiska podczas sesji Rady Miejskiej.
Przypomnijmy, przedstawiciele dzierżawców garaży przy wykopie pod blok na ulicy Kościelnej, mają czas do końca maja na usunięcie blaszaków. Jak mówią, czują się rozgoryczeni, ponieważ kilka lat temu prezydent Starachowic Marek Materek miał im obiecać teren przy ZEC, gdzie mogliby przenieść swoje garaże. Jednak tak się nie stanie. Mieszkańcy przyszli na kwietniową sesję Rady Miejskiej, by publicznie przedstawić swoją sytuację.
Radny Sylwester Kwiecień wniósł o udzielenie im głosu. W trakcie głosowania nad udzieleniem mieszkańcom głosu, na sali obecnych było 14 radnych. „Za” głosowało 10 osób, „przeciw” było 3 radnych, wstrzymała się jedna osoba. Według przepisów, głosów „za” było za mało, by mieszkańcy, którzy byli na sali, mogli zabrać głos. Oburzeni opuścili salę.
Zapytaliśmy w Urzędzie Miejskie, jakie są procedury, by mieszkańcy mogli zabrać głos na sesji Rady Miejskiej. Prezentujemy odpowiedź przewodniczącego Rady Miejskiej w Starachowicach Michała Walendzika.
– Zaczynając od początku, czyli ustawy o samorządzie gminnym, to na tym poziomie prawa ogólnokrajowego istnieje tylko jedno konkretne uregulowanie dot. zabierania głosu przez mieszkańców na sesji. Chodzi o debatę nad raportem o stanie gminy. Najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień, w którym odbywa się sesja, podczas której przeprowadzana jest debata nad raportem o stanie gminy, należy złożyć pisemne zgłoszenie do udziału w debacie, poparte podpisami 50 osób (w gminach do 20 tys. mieszkańców niezbędne są podpisy 20 osób). Spełnienie tych wymogów w zasadzie stanowi obligatoryjne prawo do zabrania głosu, z wyjątkiem sytuacji, kiedy zgłosi się więcej niż 15 mieszkańców (głos zabiera się według kolejności zgłoszeń). Wtedy rada gminy może (ale nie musi) zdecydować o zwiększeniu liczby mieszkańców biorących udział w debacie. Oprócz tej regulacji w ustawie o samorządzie gminnym nie ma w zasadzie żadnych uregulowań dotyczących zabierania głosu przez mieszkańców podczas sesji. Jest natomiast odniesienie do jawności działania organów gminy (art. 11b.): „Jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy”. Jednocześnie w ustawie nie ma również norm zakazujących mieszkańcom zabierania głosu – czytamy. – Statut gminy, który określa wiele kwestii nieuregulowanych w ustawie o samorządzie gminnym, w przypadku naszego miasta nie zawiera zasad dotyczących zabierania głosu przez mieszkańców podczas sesji Rady Miejskiej. Wobec tego najbardziej uporządkowanym sposobem na wystąpienie mieszkańców jest ujęcie tego w porządku obrad danej sesji. Z uwagi na fakt, że chęć lub potrzebę zabrania głosu mieszkańcy zgłaszają niedługo przed lub w dniu sesji, stosownej zmiany w porządku obrad może dokonać Rada Miejska bezwzględną większością ustawowego składu Rady.
Jak dodaje przewodniczący Michał Walendzik, od początku aktualnej kadencji organów samorządu terytorialnego istnieje – uregulowana w ustawie o samorządzie gminnym – obywatelska inicjatywa uchwałodawcza. Grupa mieszkańców może za pomocą tego mechanizmu złożyć projekt uchwały do rozpatrzenia przez radę gminy. Szczegółowo kwestia ta uregulowana jest lokalnymi uchwałami (w przypadku Starachowic, odpowiedni dokument przyjęto w lutym 2019 r.). Choć nie ma wprost takiego zapisu, to w takiej sytuacji wydaje się, że podczas sesji głos powinni zabrać mieszkańcy (inicjatorzy), prezentując projekt uchwały wniesiony w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej.