Kim jest asystent osoby niepełnosprawnej? Jakie formalności należy spełnić, by taka osoba pomagała potrzebującym? Te i inne pytania pojawiły się po konferencji prasowej dotyczącej pomocy dla pani Joanny ze Starachowic. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić w Centrum Usług Społecznych, na jakich zasadach program funkcjonuje w naszym mieście.
grafika: pixabay.com
Skierowaliśmy do CUS pytania: od kiedy w Starachowicach funkcjonuje program asystenta osób niepełnosprawnych; jakie jest źródło finansowania programu; jakie trzeba spełniać kryteria, by taką pomoc otrzymać (stopień niepełnosprawności, dochód, wiek); czy asystent przyznawany jest na dany rok kalendarzowy (kiedy następuje przydział, czy istnieje pula, którą można wykorzystać w ciągu roku np. gdy jeśli niepełnosprawność nastąpi w ciągu roku kalendarzowego; ile godzin w ubiegłym roku mieli przyznane uczestnicy programu / na osobę, a ile godzin jest przyznanych w tym roku; czy liczba godzin asystenta zależy od stopnia niepełnosprawności oraz, czy osoba niepełnosprawna może zwrócić się z prośbą do Centrum Usług Społecznych o zwiększenie godzin pomocy asystenta i pomoc np. w transporcie do lekarzy, rehabilitantów, itp.
Jak informuje p.o. dyrektora Centrum Usług Społecznych w Starachowicach pani Wioletta Grosicka, Gmina Starachowice po raz pierwszy przystąpiła do programu Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej w 2021 r. Podstawą prawną Programu jest art. 7 ust. 5 oraz art. 13 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1787, z późn. zm.), a program finansowany jest ze środków Funduszu Solidarnościowego w ramach resortowego Programu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.
– Program skierowany jest do osób niepełnosprawnych, które posiadają orzeczenie: o znacznym stopniu niepełnosprawności albo o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz dzieci do 16. roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – mówi dyrektor Grosicka. – Centrum Usług Społecznych w 2023 r. prowadziło rekrutację do programu w okresie od 9 do 27 stycznia br. W tym czasie zgłosiło się 290 osób chętnych do udziału w programie asystent. Program nie określa wieku uczestników jak również nie jest brana pod uwagę sytuacja dochodowa uczestników. Jedynym dokumentem rekrutacyjnym była karta zgłoszeniowa oraz kserokopia orzeczenia o niepełnosprawności.
– CUS rozpoczął realizację usług asystenckich od 22 lutego br. w przypadku dzieci i osób z niepełnosprawnością sprzężoną oraz od 1 marca br. dla pozostałych uczestników programu. Jest to program roczny, usługi przyznawane są do miesiąca grudnia każdego roku kalendarzowego. Usługą zostali objęci wszyscy, którzy złożyli wnioski i spełniali kryteria określone w czasie naboru – wyjaśnia i dodaje, że średnia liczba godzin usługi asystenckiej przyznanej miesięcznie na jednego uczestnika wyniosła 18 godzin, z czego przyznana liczba godzin zależna była od posiadanego stopnia niepełnosprawności oraz spełnieniu dodatkowych warunków i wyniosła od minimum 10 do maksymalnie 36 godzin usługi asystenckiej na miesiąc w okresie od lutego lub marca do grudnia 2023 r. – Dzieci do 16 roku życia otrzymały maksymalną liczbę godzin usługi asystenckiej określoną w programie.
Za realizację usługi asystencji osobistej uczestnik nie ponosi odpłatności. W okresie trwania programu przyjmowane są wnioski na listę rezerwową, jednakże przyznanie usługi zależne jest od posiadanych wolnych godzin usługi.
– Na dzień zakończenia rekrutacji przydzielono wszystkie godziny z programu osobom potrzebującym. Liczba osób chętnych znacząco przewyższała pulę godzin, którą CUS otrzymał w ramach złożonego wniosku. Wniosek złożony przez Gminę na realizację Programu w 2023 r. opiewał na maksymalną kwotę dofinansowania tj. 3 000 000,00 zł, która ostatecznie została zmniejszona przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej do kwoty 2 292 040,00 zł (na realizację usług). Zmniejszenie liczby godzin przypadających na jednego uczestnika – w porównaniu do roku ubiegłego wynika z niższej otrzymanej kwoty na realizację Programu, a także z większej liczby osób, które złożyły wnioski w okresie rekrutacji.
– W edycji programu w 2022 łącznie wykonano 60 259 godzin usług asystencji osobistej na rzecz łącznie 164 osób niepełnosprawnych średnio 33,4 godz. miesięcznie na jednego uczestnika. Na realizację usług w 2022 r. gmina uzyskała dofinansowanie w pełnej zawnioskowanej kwocie tj. w wysokości 2 419 800,00 zł. Uczestnicy mieli przyznawane maksymalne ilości godzin, które oferuje program, ze względu na mniejszą liczbę osób do objęcia programem. W przypadku niewykorzystania przysługujących godzin usług asystenta programem obejmowane były osoby z listy rezerwowej – informuje Wioletta Grosicka. – W programie w 2023 r. zostało przydzielonych 54120 godzin. Średnia liczba godzin usługi asystenckiej przyznanej miesięcznie na jednego uczestnika wynosi 18 godzin. Dzieci do 16 roku życia otrzymały maksymalną liczbę godzin usługi określoną w programie. Mniejsza liczba przyznanych uczestnikom godzin wynika z przyznania przez Ministerstwo mniejszej dotacji na ten cel aniżeli Gmina wnioskowała jak również zdecydowanie większym zainteresowaniem mieszkańców Gminy Starachowice.
Zapisy programu „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2023, określają górny limit godzin usług asystencji osobistej przypadającej na jedną osobę z niepełnosprawnością i limit ten jest uzależniony od rodzaju niepełnosprawności uczestnika.
– W związku z dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców gminy Starachowice udziałem w programie, realizator celem objęcia usługą jak największej liczby osób (wszystkich, którzy złożyli w okresie rekrutacji dokumenty) wprowadził regulamin rekrutacji i realizacji programu określający zasady przyznawania godzin – mówi dyrektor CUS.
Jeśli chodzi o zwiększenie godzin pomocy asystenta to osoba z niepełnosprawnościami może wnieść do CUS pismo o zwiększenie liczby godzin, jednakże – jak informuje CUS – zgodnie z regulaminem rekrutacji w pierwszej kolejności usługa przyznawana jest osobom z listy rezerwowej. Obecnie pula środków na ten cel jest wyczerpana, a osób na liście rezerwowej, oczekujących wynosi ponad 20.
A co z wnioskowaniem o transport, chociażby na wizyty lekarskie czy rehabilitację?
– W nowym Programie Usług Społecznych, który zostanie poddany pod głosowanie Rady Miejskiej w Starachowicach na najbliższej sesji, zostały zaplanowane usługi skierowane dla osób z niepełnosprawnością, takie jak: taksówka CUS, mobilny psycholog, mobilny dietetyk, mobilny konserwator/usługi sprzątające, co będzie zwiększać możliwości CUS w udzielaniu wsparcia tym osobom – wyjaśnia Wioletta Grosicka. – Odnosząc się do potrzeb w zakresie usług opiekuńczych, informujemy, że przyznawane są w zakresie, który gwarantuje funkcjonowanie osób w środowisku domowym, zgodnie z wnioskiem i za zgodą osób wnioskujących. Usługi te są odpłatne zgodnie ze wskaźnikami odpłatności wprowadzonymi uchwałą Rady Miejskiej, a w przypadku specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, finansowanymi z budżetu państwa, zgodne ze wskaźnikami odpłatności wprowadzonymi rozporządzeniem Ministra Rodziny i Polityki Społecznej. Podopieczni usług opiekuńczych są objęci stałym wsparciem ze strony pracownika socjalnego, który w ramach swoich kompetencji zawodowych załatwia sprawy mające na celu ułatwienie codziennego funkcjonowania podopiecznej. Zdarza się, że z części godzin usług podopieczni rezygnują lub z nich nie korzystają. Natomiast nie otrzymaliśmy zgłoszenia o potrzebie zwiększenia ilości godzin usług, które nie zostałoby rozpatrzone. Reagujemy na każdą potrzebę, jednak ostateczna decyzja należy do osoby, która wnioskuje o usługi ze względu na konieczność wnoszenia odpłatności, której wysokość jest uzależniona od dochodu osoby ubiegającej się o te usługi – dodaje.